Śledź nas na:


Sokrates: Mocny umysł i ciało

Pomimo iż po Sokratesie nie zostały żadne prywatne notatki, czy rękopisy, uważa się go za najwybitniejszego myśliciela czasów starożytnych. Jego sława jest wielka, powszechna i bezdyskusyjna. Z tego względu zwykło się dzielić epoki filozoficzne na te przed i po nim. Wszystko co wiemy na temat antycznego bohatera pochodzi z relacji jego niemniej rozpoznawalnych uczniów, jak Platon, a także Arystoteles.

 

Biografia

Podany rok urodzenia Sokratesa jest wartością szacunkową. Biorąc pod uwagę fakt, że datowanie czegokolwiek w historii starożytnej było oparte na argumentach wynikających z niedokładnego opisu historyków, niejaki Diogenes Laërtius określił dzień przyjścia na świat filozofa na “szósty poranek Thargelionu, w którym Ateńczycy oczyszczają miasto”. Przypada to mniej więcej na lata od 470 do 469 przed naszą erą. Myśliciel urodził się w Alopeke i należał do plemienia Antiochis. Jego ojcem był Sofroniusz, rzeźbiarz, a matką o imieniu Phaenarete trudniła się zajęciami medycznymi.

Sokratesa wyszkolono zapewne na kamieniarza, a w starożytności istniało przekonanie, iż w młodości tworzył posągi Charitów, które stały w pobliżu Akropolu do drugiego wieku naszej ery. Przez pewien czas pełnił aktywną rolę hoplity, uczestnicząc w wojnie peloponeskiej, czyli konflikcie, ciągnącym się okresowo przez prawie trzydzieści lat. Wsławił się w bitwach o Amfipolis, Delium i Potidaea.

Sokrates
żył w okresie przejścia od szczytu hegemonii ateńskiej do jej upadku wraz z porażką Sparty i jej sojuszników w wojnach na półwyspie. Grecka opinia publiczna zdała się wówczas odrzucać wszelkie idee demokracji jako formy sprawowania władzy. Filozof wydawał się wówczas wspierać obywateli. Ten stan rzeczy nie potrwał zbyt długo. Wkrótce ujawniły się prawdziwe poglądy myśliciela, które nie podobały się rządzącym. Chwalił między innymi postawę Spartę, naturalnego wroga Aten. Jednym z rzekomych przestępstw Sokratesa wobec miasta była także pozycja krytyka społecznego oraz moralnego. Zamiast podtrzymać pozytywne nastroje w mieście i zaakceptować rozwój tego, co postrzegał jako niemoralność, zakwestionował zbiorowe pojęcie “słuszności wyborów”, którą uważał za zgubną dla społeczeństwa.

W 399 roku przed naszą erą Sokrates stanął przed sądem, a następnie został uznany za winnego zarówno zepsucia moralnego młodzieży w Atenach, jak i bezbożności. Wówczas wybrano dla niego karę śmierci poprzez spożycie mieszanki ziół zawierającej szalej jadowity, czyli popularną trutkę o nazwie łacińskiej cykuta. Zgon Sokratesa opisany jest pod koniec zbioru wspomnień Platona chociaż on sam nie był obecny na egzekucji. Uczeń twierdził w nich, że po wypiciu napoju polecono mu chodzić, dopóki nogi nie poczują się odrętwiałe. Po tym, jak się położył, kat uszczypnął go w stopę, lecz filozof wówczas nie czuł już nóg. Ostatnie słowa tej wybitnej postaci w tłumaczeniu mogły brzmieć następująco “o mój Kritonie, jesteśmy winni koguta Asklepiosowi, więc nie zapomnij spłacić tego długu”. Idea tych słów nawiązuje do słynnych dialogów z przyjacielem w więzieniu, wymieniających rolę ofiary dla bogów w postaci zwierzęcia. Miało to na celu nadprzyrodzone lub symboliczne uzdrowienie zdemoralizowanego miasta.

 

Ciekawostki

Sokratesowi przypisuje się hasło “wiem, że nic nie wiem”. W ten sposób filozof wyrażał swój szacunek do wiedzy i świadomość konieczności usilnego poszukiwania prawdy przez całe swoje życie.

Najbardziej znaną praktyką Sokratesa były godziny spędzone na rozmowach z napotkanymi obywatelami Aten. Wcielał się podczas tych dyskusji w rolę prostego człowieka, który zadaje pytania, dotyczące prawdy. W konsekwencji potrafił doprowadzić do dwóch zadowalających go rozwiązań. Pierwsze nazywa się metodą elenktyczną lub negatywną, opierającą się na zbijaniu argumentów partnera, aż do uzyskania całkowicie absurdalnych stwierdzeń. Druga forma, majeutyczna bądź pozytywna, pozwalała podczas konwersacji na wydobycie z drugiej osoby głęboko skrywanej wiedzy na dany temat.

Sokrates traktował człowieka jako całkowicie odrębny kosmos, integralny z przyrodą przykład życia. To myślenie skłaniało go do idei antropologicznych, przeciwstawnych dla jońskiej filozofii przyrody.